Bánh tài nồng ệp

Nhắc tới bánh tài nồng ệp khiến tôi nhớ tới hương vị thơm ngọt, đậm chất truyền thống của những ngày Tết xưa. Bánh là một món ăn độc đáo theo cách chế biến của người dân tộc Sán Dìu ở Quảng Ninh.

Theo chuyện kể của những người già thì người Sán Dìu vốn có truyền thống làm nông nghiệp giỏi. Bánh tài nồng ệp cũng được chế biến khéo léo từ chính các sản phẩm nông nghiệp được trồng, cấy. Bánh tài nồng ệp mang hình tròn không chỉ là món ăn ngon mà còn thể hiện tín ngưỡng thờ Trời - Đất của người Sán Dìu.

Thông thường, bánh được làm để cúng lễ hoặc thưởng thức trong những dịp đặc biệt như lễ, Tết, hội hè… Phổ biến nhất, bánh được làm vào dịp Tết Nguyên đán và dịp đầu xuân mới. Để làm bánh, người Sán Dìu lựa chọn những nguyên liệu, loại gạo ngon nhất được trồng cấy ở các mùa vụ trong năm.

Gạo nếp ngon, nguyên liệu cần thiết để làm nên bánh tài nồng ệp ngon.

Bà Trương Thị Lâm (khu 4, phường Hà Phong, TP Hạ Long), người có hàng chục năm kinh nghiệm làm bánh tài nồng ệp, cho biết: Bánh làm không quá khó nhưng cần cầu kỳ trong từng khâu chuẩn bị nguyên liệu, nhào bột và hấp bánh.

Để bánh thêm hương vị, nguyên liệu làm bánh còn được bổ sung thêm lạc, vừng, gừng già… Đầu tiên, gạo nếp ngon được cho vào cối đá giã nhuyễn thành bột. Thông thường, công đoạn này mất nửa thậm chí cả ngày. Ngày nay, người làm bánh có thể rút ngắn thời gian bằng cách đưa gạo đi xay, nhưng nhiều người cho rằng bột gạo xay không ngon bằng bột giã tay.

Bột sau khi được giã kỹ, đưa về lọc lại bằng rây (dụng cụ như chiếc rổ, vành cao, mắt lưới dày, nhỏ), lọc nhiều lần cho tới khi thành bột nhỏ, mịn, sờ thấy mát, lọt qua kẽ tay là đạt. Sau đó bột gạo nếp được trộn với gừng thái nhỏ, nước đường phên (loại đường làm từ mật mía được cô đặc thành bánh) theo tỷ lệ vừa đủ, nháo nhuyễn để thành hỗn hợp vàng đẹp mắt, dẻo quẹo. Sau đó, hỗn hợp này đưa đổ vào khuôn tròn định hình rồi đem hấp cách thủy với nước gừng.

Bánh tài nồng ệp, món ăn ngon, không thể thiếu trên các mâm cỗ Tết cổ truyền của người dân tộc Sán Dìu.

Tùy theo kích cỡ bánh, thời gian hấp có thể là 1-2 giờ hoặc lên tới 7-8 giờ. Trước khi bánh chín, chuẩn bị lấy vừng và lạc rang chín dạy mùi, xát vỏ, rắc đều lên trên bề mặt bánh. Bánh hấp cách thủy cho tới khi cắm đũa vào không dính, dễ nhấc lên là chín. Bánh rất dẻo nên thường được đổ ra đĩa lót lá chuối tươi hơ héo hoặc túi ni lon sạch.

Bánh tài nồng ệp có hình trụ tròn, màu cánh gián, trong, đẹp mắt. Bánh mới hấp xong dẻo, có thể cắt ăn ngay. Bánh thơm nức mùi gạo ngon điểm vị bùi của lạc, vừng, hòa mùi gừng thơm, ấm và vị ngọt thanh. Bánh tài nồng ệp có thể để được lâu, khi ăn dùng dao xắt nhỏ thành từng miếng...

Hà Phong